Cooler Master Silencio FP 120 PWM İncelemesi [Ölüm Sessizliği]

Silencio söylerken ağza çok hoş oturan bir kelime. Anlamına baktığımda "Sessizlik işitilebilir sesin kısmen ya da tümüyle yokluğudur." olduğunu gördüm. İncelemenin genel özeti olarak şunu söyleyebilirim: bir model ismi ancak bir ürünü bu kadar iyi anlatabilir. Silencio tasarım itibariyle sürekli dikkatimi çeken bir fandı fakat ne olduysa yolumuz bir türlü kesişmedi. Nanokatalog denen sitenin yeni çıktığı zamanlar, dedim bari test için bir fan sipariş edeyim. Fan 20 küsür günde gelince benimde hevesim kaçtı attım kutuyu bir kenara aylarca durdu. Geçenlerde şunu kurcalayayım biraz dedim ve gördüklerim karşısında bunu benim görüşlerime önem veren insanlarla kesinlikle paylaşmalıyım diye düşündüm.





Silencio'nun üç farklı versiyonu var. Serinin en gariban üyesi 1200 RPM hızındaki Silencio FP 120 3PIN. Bu incelemedeki ürün 1400 RPM hızında PWM kontrollü Silencio FP 120 PWM. Serinin en hızlısıysa 2400 RPM dönüş hızına sahip Silencio FP 120 PWM Performance Edition



Kutu içeriğinden normal vidaların yanında kauçuk vidaları da çıkıyor.

Statik basıncı yüksek onlan fanların yaprak sayısı çoktur ve genelde yaprak aralıkları dardır. Silencio'da oldukça enteresan bir tasarım kullanılmış. Toplamda beş adet fan yaprağı var fakat yaprakların boyutu oldukça büyük. Yaprak aralıkları sık olmakla birlikte bir fan yaprağının bittiği hizada diğer yaprak başlıyor.

Loop Dynamic Bearing sadece Cooler Master'ın birkaç fanında kullandığı bir yatak tipi. Cooler Master şöyle tanımlıyor: LDB yapısı sayesinde titreşim ve gürültüyü azaltırken 160000 saat kullanım ömrünü dayanıklı ve aşınmaya dirençli yatak tipiyle sağlar. Kendiliğinden yağlanabilen yatak yapısı ve IP6X toz koruması yatağı korurken uzun yıllar çalışmasını olanaklı kılar.
LDB yatak tipi Fluid, Hydro dediğimiz yani sıvı tabanlı bir yatak tipi. Tıpkı SSO2 gibi. Patent olayları yüzünden isimlendirme değişiyor ama mantık aynı. Bir çok sıvı tabanlı yatak tipi var ama uygulamaları farklı şekilde oluyor. Ball ya da sleeve yatak tipine göre daha çok sevdiğimiz türden. Mil sıvı ya da yağın içinde döndüğünden doğrudan teması ortadan kaldırıp daha az ses çıkartıyor. Detayları aşağıdaki şemadan görebilirsiniz.




Detaylı performans testleri kısmında sonuçların birine girmemesi için aşağıdaki tabloda fanın 1V-12V arasındaki tüm ses seviyesi, statik basıncı, hava akımını gibi verileri tüm ayrıntılarıyla aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz. Sonuçta fanı sadece son devirde kullanmıyoruz. Onun için hangi devirde ne yapıyor bilinmesi önemli. Eğer başka fanlarla aynı devirlerde sergiledikleri performans farkına bakmak istiyorsanız bu detaylı tabloyu diğer karşılaştıracağınız fan inceleme konusunda bulabilirsiniz.



Aşağıdaki resimde fanın oluşturduğu sesin spektrum analizini görebilirsiniz. Kırmızı renk ortam sesini temsil ediyor. Yeşil Renk (5V), Mor Renk 7V, Fuşya Renk (12V)

Normalde video kayıtlarında fan 12V'da çalışırken yapıyordum ama artık kayıtlarda 1V-12V arasındaki tüm performansını görebilirsiniz.

Yaklaşık iki yıl önce fan incelemesi serüvenine başladım. Amacım yapılabilecek en detaylı testleri yapmaktı. Bir süre araştırıp teçhizatları topladıktan dört ay sonra birkaç fan incelemesi çıkardım ortaya. Daha sonra ekipmanlarımın kalitesiz olduğunu düşünerek ufak iyileştirmelere gidip bir sene sonra bir kaç fan incelemesi daha yayınladım. Ama hala eksik kısımlar vardı. Bunları da düzelttikten sonra karşınızda eksiksiz bir biçimde karşınızda bulunuyorum. İki yıllık AR-GE aşaması tamamlandı ve yeni ekipmanlarımla birlikte eksiksiz fan incelemeleri yapmak için hazırım.

1- Heatsink ve Radyatör [Sogutucular] Üstünde Performansı

İlk başlarda soğutma performansı testleri için işlemciyi kullanıyordum fakat neredeyse bir yılı aşkın süredir sistemin uzay montaj olmasından dolayı canım sıkılıyor ve buna ilave olarak sürekli işlemciyi stres programlarıyla kastırdıgım için anası ağlamıştı .Düşünüp taşınırken başka incelemelerde de görmüş olduğum, işlemciyi simüle edecek bir düzenek kurmaya karar verdim. Bunun için işlemci boyutlarında bir bakır bloğa ,ısı kaynağı olan dirençlere ve oluşacak ısıyı ölçmek için bir termometreye ihtiyaç vardı. İlk iş olarak ısıyı yayabileceğim bir element lazımdı ve bunlardan en uygunu bakır levhalardı. Daha iyi iletkenler var fakat çok uçuk maliyetlerle karşılaşacağımdan başka alternatiflere yönelmedim. Aldığım bakır levha 5 CM yüzey alana ve 1.5 CM kalınlığı sahip. Isıyı yayacak alanı bulduğuma göre bana bir ısı kaynağı lazım. İlk başlarda peltier düşündüm fakat soğuk tarafın sıcaklığını ayarlanamadığından sorun oluşturma ihtimali yüksekti. Daha sonra araştırırken fişek rezistansları gördüm ve istediğim boyutlarda da temin edebiliyordum. İki adet 200W 0.8MM*4MM fişek rezistans tercih ettim ve boyutlarına göre bakır bloğa rezistansları yerleştirmek için delik açtırdım. Artık elimde iki adet 200W ısı kaynagı vardı. İşlemciyi fazlasıyla simule ettiğine eminim çünkü soğutucu olmadan çalıştığında 30 sn de 160 derecelere ulaşıyor. Diğer sorun ise bu ısınmanın stabil olup olamayacağıydı. Mesela on dakika çalıştırdığımda 200 dereceyi bulan blok başka bir zaman tüm ortam şartları aynı olmasına rağmen 210 derece oluyorsa bu tüm testin çuvallayacağı anlamına geliyor. Bu sorunu çözmek için yapılabilecek tek iş sabit voltaj alabileceğim bir devreydi. Malum elektrik hatlarımız düzgün olmadığından dalgalanmalar mevcut ve voltaj değişiklikleri de rezistansın ısınmasını direkt etkiliyor. Onun için tüm test boyunca Inform Sinus 1000VA online ups kullandım.

Bu aşamalardan sonraki sorunsa blokta ki ısının nasıl ölçüleceğiydi. Bunun için ayriyeten kaliteli bir dijital ve log dosyası tutup bilgisayara atan bir termometreye gerek var. Bunun için UN-IT U325 ve Voltcraft K204 kullanıyorum. Bloktaki sıcaklığı ölçmek için bakır bloğun tam ortasına bir delik açtırdım ve buraya K Tipi yivli 1 metrelik probu tutturdum.

Ayrıca paylaştığım sıcaklıklar delta cinsinden sıcaklıklardır.Yani blok sıcaklığından ortam sıcaklığı çıkarılmıştır. Örnek vermek gerekirse oda 25 derece blok 55 derece dersek delta sıcaklık 55-25=30 oluyor. Böyle bir hesap yapmamdaki amaç A fanını test ederken oda sıcaklığı 25 dereceyken diğer fanı testte 20 derece olursa bu testin hiçbir anlamı kalmaz. Bu detayı tabloya yazabilirim fakat bu seferde çok fazla veri olacağından kafa karışıklığına yol açabilir. Bunun çözümü için her fanın testinde oda sıcaklığı paylaşacağım (ki bu çok fazla kafa karıştırır) ya sürekli klima açık duracak ya da delta sıcaklığıyla sonuçları paylaşacağım.

1A-Hava Sogutma Performansı[HeatSink Üzerinde]

Artık işlemciyi simüle edecek bir ısı kaynağımız olduğuna göre bundaki ısıyı iletmek için heatsink lazımdı.Testte 120MM ve 140MM fanları test edebilmek için Noctua'nın NH-U12S ve NH-U14S soğutucularını kullandım. Tek soğutucuda kullanabilirdim ama fanın kendi boyutlarında iki farklı soğutucu kullanmak fanın gerçek anlam performansını anlamamız için daha iyi bir yöntem.

Soğutucuyu bloga montaj etmeden önce Noctua NT-H1 sürdüm ve blokları montajladım. Ufak bir dipnot düşeyim. Benim elimde işlenmiş 3 tane bakır blok bulunuyor. Yani 140MM ve 120MM fanı ayrı soğutucularda test ederken bloğu sökmem gerekmiyor.Yani montajı bakır blok ve soğutucu ayrılmamak üzere bir kere yapıyorum.Bundaki amacım her montajda macunun farklı uygulanmasından dolayı oluşabilecek hata payını en aza indirmek, macun israfını önlemek ve montaj sırasında kaybedilen vakitten kazanç.

Montaj bittikten sonra rezistansları fişe takıyoruz ve blok ısınmaya başlıyor. Toplam test süresi 25 dakika. Bu 25 dakika boyunca her sıcaklık anlık olarak bilgisayara saniye saniye kaydediliyor ve ben bunların ortalamasını alıyorum. Diğer teste geçmeden önce blogun ortam sıcaklığına inmesini bekliyorum ki testlet tutarlı olsun.

Eğer test edeceğim fan elimde bir taneyse Push[Fan ısıyı radyatörden üfleyerek uzaklaştıracak şekilde konumlandırılmış] ve Pull [Fan ısıyı radyatörden çekerek uzaklaştıracak şekilde konumlandırılmış] olmak üzere iki farklı konumda test yapıyorum. Ama aynı fandan iki taneyse Push ve Pull yöntemine ilave olarak Push/Pull yöntemini de ekliyorum .

Ayrıca paylaştığım sıcaklıklar delta cinsinden sıcaklıklardır.Yani blok sıcaklıgından işlemci sıcaklığı çıkarılmıştır. Örnek vermek gerekirse oda 25 derece blok 55 derece dersen delta sıcaklık 55-25=30 oluyor.Böyle hesap yapmamdaki amaç bir fanı test ederken oda 25 dereceyken diger fanı testte 20 derece olursa bu testin hiçbir anlamı kalmaz. Bunun çözümü için her fanın testinde oda sıcaklığı paylaşacağım ki buda çok fazla kafa karıştırır ya sürekli klima açık duracak ya da delta sıcaklığıyla çalışacağım.

1B- Su Sogutma Performansı [Radyatör Üzerinde]

Soğutucular üzerinde performans testlerinin ikinci ayağı olan fanların radyatör üstünde performansı.

İlk önce su soğutmadaki kullandığım bileşenleri aktarayım.

İşlemci Blogu:Swiftech Apogee Gtz
Pompa :Thermaltake P500
140 MM Radyator: XSPC EX120 (35 MM Kalınlıgında)
120 MM Radyator: XSPC EX140 (36 MM kalınlıgında)

120 lik ve 140 lık fanları ayrı ayrı test edebilmek için kendi boyutlarında iki farklı radyatör kullandım. İki farklı su soğutma sistemi kuracak teçhizatım olmadığı için radyatörleri bir bünyede topladım fakat vanalar yardımıyla hangi fanı test edeceksem test etmeyeceğim fanın radyatörünün vanalarını kapatıyorum ve oraya su akışı olmadığından test etmediğim radyatörü aradan çıkartmış oluyorum.

Bundan sonraki test aşamaları yukarıda paylaştığım yöntemle birebir aynı olduğundan tekrardan yazmayacağım.

2-Hava Akımı Ölçümü

Bunu için bir Anomemeter'a ihtiyaç var. Çok farklı fiyatlarda Anemometreler var fakat benim tercih ettiğim ürün CEM DT-8880. Piyasadaki en kaliteli cihaz değil ama fiyat performans oranı yüksek bir ürün. Hava akımını ölçmek için daha önceden ufak bir kutu yapmıştım fakat Noctua ve Noiseblocker mühendisleriyle konuştuğumda bu kutunun yetersiz olduğunu öğrendim. Hal böyle olunca 120MM ve 140MM fanları aynı ayrı test etmek için iç hacmi 50CM X 50cM iki adet kutu yaptım. Kutu içerisi izolasyon malzemeleri kaplı. Diğer detaylar bende kalsın. Kutunun bir ucuna fanı diğer ucundaki deliğeyse Anemometre'nin probunu yerleştiriyorum.

Tetleri on iki farklı [1V-2V-3V-4V-5V-6V-7V-8V-9V-10V-11V-12V] voltaj aralığında yapacağım paylaştığım değerler CFM yerine daha hassas olduğu için FPM cinsinden değerler olacak. FPM kavramını biraz açacak olursam FPM=ft/min yani Feet Per Minute. İsterseniz bu sonucu CFM'ye de çevirebilirsiniz. Kutunun boyutlarını m2 çevirip FPM ile çarpmanız yeterli.

Unutulmaması gereken en önemli husus buradaki sonuçların sitelerde yer alan sonuçlar ile karşılaştırılmamalı çünkü tamamen farklı ortamlarda, farklı test araçlarıyla ve farklı birimlerde ölçüm yapıldı. Temel amaç testin kendi içinde tutarlılığını sağlayarak testteki fanların sonuçlarını başarılı bir şekilde karşılaştırmak .

3- Basınç Ölçer

Beni ölçüm konusunda en çok zorlayan kısım bu oldu. İlk başta ebay'dan 50$ bir manometre aldım ama ölçüm hassasiyeti az olduğu için işime yaramadı. Daha sonra yaptığım araştırmalar ve firmaların teknik uzmanlarından aldığım bilgiler statik basıncın ev ortamında bu tarz cihazlarla ölçmenin imkansız olduğuydu. Durum böyle olunca araştırmalarım sonucunda piyasada bulunabilecek en hassas manometre olan Extech HD755 aldım .Manometrenin ölçüm aralığı 0.5 psi.

Burada paylaştığım sonuçları sitedeki yazan sonuçlarla karşılaştırmayınız. Çünkü tamamen farklı ölçüm yöntemleri kullanılıyor ve benim bu sonuçları paylaşmamın amacı test ettiğim diğer fanlarla aradaki farkın ortaya çıkması. Yani kendi içinde tutarlı sonuçlar elde etmek.Test ederken yine 1V-12V arası değerleri test ettim.

Hava akımını ölçmek için kullandığım kutuları basınç ölçümünde de kullanıyorum.

4-Ses Ve Görüntü

Video kaydını Canon 650 & 50MM F1.4 ile yaptım. Ses kaydı için fZoom H1 kullandım. Sesi desibel cinsinden ölçmek içinse CEM DT-85A'i kullandım. Video da gördüğünüz gibi fan boştayken bir standdın üzerinde duruyor. Kullandığım stand XSPC'nin radyatör standı. Titreşim yapmaması için Noiseblocker'in vida setini kullandım.. Videoda fan hızının ve voltaj değerinin gözükmesi için Lamptron FC5V2 kullandım. Fanları test ederken atx güç kaynağı kullanmak yerine ayarlanabilir dc güç kaynağı MCH-305D-2 kullandım. Ayarlanabilir dc güç kaynağında voltaj hem daha stabil hem de çekilen amper değeri de gözüküyor. Fan hızını ölçmek için kullandığım takometre UNI-T UT372

Ses ölçümleride 1V-12V arasındaki tüm değerlerde yapılacaktır.Ayrıca video da fanları boşta,heatsink ve radyatör üzerinde Push-Pull-Push/Pull gibi konumlarda da test ettim.Çünkü fanların ses seviyeleri boşta ve soğutucu üzerinde ses seviyeleri degişiyor.Bunda da en önemli etken statik basınç değeri.

Bugün yayınlayacağım incelemede bu test aşaması yer almayacak fakat bu teste ilerleyen günlerde Minidsp UMIK-1 ile yapmış olduğum sesin spektrum analizini içeren tablolarda ekleyeceğim. Ses düzeyini anlatabilmek için desibel cinsinden paylaşılan skorlar yetersiz kalır.

5- Engelli Hava Akımı

Bu yeni metodu ilk defa bu incelemede kullanacağım. Aşağıdaki resimlerde görüldüğü gibi 16 CM çapında yaklaşık 60 CM uzunluğunda fan testi için geliştirilmiş bir silindir var. Silindir üzerindeki sticker'dan görüldüğü gibi ürün Corsair'den temin edilmiş. Değiştirilebilir aparatları sayesinde hem 120MM hem 140MM fanlar test edilebilir. Silindirin içinde iki tane mesh gözüküyor. Bunların amacı fanların önünde bir engelle karşılaştığında hava akımının ne kadar etkileneceğini göstermek. Normal test aşamalarını tamamladıktan sonra bu kısmı sona bıraktım. İlk başta testi içindeki engelleri kaldırarak yapıp daha sonra bunu standart halde yaptı. İki denememde de aldığım sonuçlar neredeyse aynıydı. Testleri bu şekilde yaptığım zamanda bu test aşamasının bir manası kalmıyordu. Durum böyle olunca bende yeni engeller ekledim. Bunların arasında toz filtreleri ve radyatörler var. Denemelerimden sonra en mantıklı çözümün engel olarak radyatör olduğunu gördüm ve Asetek'in 40 CM kalın bir radyatörünü kullandım. Bu radyatör hava akımını ciddi anlamda engelliyor. Bu aşama aslında gerçek hayatta kullanımı daha çok yansıtıyor çünkü fanlar heatsink, radyatör, toz filtreleri, kasa kapağı gibi engellerle karşılaşıyor.

Performans Testleri


Normalde 120MM ve 140MM fanların sonuçları ayrı tablolarda paylaşıyordum fakat bu testte Corsair'in sadece 120MM fanları olduğu için sonuçlarda 140MM fanlar olmayacak. 1V-12V arasında elde ettiği sonuçları yukarıda ayrı olarak paylaştım. Bu tablodaki sonuçlar fanların 12V'da yani tam güçte çalışırken elde ettiği sonuçlardır.



Fanların ses seviyesi ve diğer fanlarla karşılaştırması.



Sistemin içinde dolaşan sıvının ısısı radyatörün kanallarında gezerken finlere iletildikten sonra fan yardımıyla uzaklaştırılır. Isısı düşen sıvı işlemci bloğuna temas ederek bloğun ısısını düşürür ve bu döngü şeklinde devam eder. Hal böyle olunca fan sıvının ısısını uzaklaştırmada doğrudan etkili ve sıvı soğutma sistemine taktığım sensörlü rakor sayesinde test sırasında elde ettiğim sıcaklık değerlerini sizinle paylaşacağım.







Engelli hava akımı testleri. Diğer testlerde olduğu gibi bu testte 1V-12V arasında tekrarlandı.

---

Fanların Noctua NH-U12S üzerinde üç farklı konumdaki sıcaklık seviyeleri ve diğer fanlarla karşılaştırması. Heatsink performansı.





Fanların XSPC EX120 üzerinde üç farklı konumdaki sıcaklık seviyeleri ve diğer fanlarla karşılaştırması. Radyatör performansı.






Silencio şu an resmi olarak Türkiye'de yok. Bir zamanlar mevcuttu fakat sanırım dist. stok bitince tekrar çekmemiş ürünleri. Amazon üzerinden alınınca 100 Tl'ye geliyor ama nanokatalog'dan alırsanız 50 TL. Mağaza ile ilgili garanti veremem amabu kur seviyesinde 50 TL gayet iyi fiyat. Hatta fiyat/performans ürünü bile diyebiliriz. Bu yaprak tasarımı Cooler Master başka fanlarında da tercih ediyor. MasterFan Pro 120 Air Pressure, MasterFan Pro 140 Air Pressure, MasterFan Pro 120 Air Pressure, MasterFan Pro 140 Air Pressure RGB gibi çeşitli 120MM ve 140MM boyutta alternatifleri mevcut. Hatta bazı kasa ve güç kaynaklarında da kullanıyorlar. Fakat ses konusunda garanti veremiyorum çünkü yatak tipleri farklı. Teorik olarak daha iyi olabilir çünkü üç katı kullanım ömrüne sahip görünüyor ama bu ses anlamında daha başarılı olacağı anlamına gelmiyor. Başta dediğim gibi planladığım bir inceleme değildi ama gördüklerim karşısında kayıtsız kalamazdım. Sanırım bu devirlerde şimdiye kadar incelediğim en essiz fan. Tablolarda daha sessiz fanlar gözükebilir fakat desibel her şey demek değil. Onun için sesi kaydedip üstüne bir de spektrum analizini paylaşıyorum. Az miktarda hava akımından başka gelen bir ses yok. Bundan önceki incelediğim Masterfan Air Flow 0.3 DBA daha az ses üretmesine rağmen yatak tipinden dolayı daha rahatsız edici bir ses çıkartıyordu. Performans olarak uçup kaçan bir fan değil. Radyatör üzerinde performans farkı performans anlamında güçlü rakipleriyle 3-4 derece civarındayken heatsink üzerinde bu ara biraz açılıyor. Bu fanın hitap ettiği kitle düşük ses seviyesinde ürün arayan kişiler. Aslında fanı inceledikten sonra keşke elimde 2400 RPM hızındaki Performance Edition modeli de olsaydı dedim. Eğer 1400'lü devirlerde bunları yapıyorsa 2400 RPM'de rakiplerine göre çok daha az üretebilir. Böylece yukarıda bahsettiğim olumsuz sayılabilecek performans detayı ortadan kalkar. Fanın kullanıma daha uygun yerleri radyatör, heatsink ve kasanın önü olacaktır. Sessiz fan arayanlara bu ürünü rahatlıkla tavsiye edebileceğim 2-3 modelden biri.