Mars sondası, Kızıl Gezegen yerine Antarktikayı kazacak

Yaklaşık 15 milyon yıl önce donan Antarktika kıtası, bilim insanları için adeta bir mabet niteliğinde. İçinde uzun süreler barındırdığı verilerle bir zaman kapsülü görevi de gören kıta, aynı zamanda Gezegenimizin yaşadığı iklim değişikliklerinin de dinamik olarak kayıt edildiği bir kayıt merkezi.

İstenen verilerin elde edilmesi ise işin zor kısmını oluşturuyor. Zira dip kayaya (bedrock) ulaşabilmek için buz tabakasında, 1,5 km’nin üzerinde bir delik açılması gerekebiliyor. Bir kaya tabakasını delmekten çok farklı olan buz tabakasını delmek de işi bir kat daha zorlaştırıyor. Bütün bunlar alt alta sıralanınca ise numune toplama işi çetrefilli bir hâl alıyor. Ancak bilim insanları, Kızıl Gezegen’den aldıkları ilham sayesinde bir çözüm üretmiş gibi gözüküyorlar.

Düşük yer çekimi ortamları için tasarlandı

Mühendis ekibe göre Mars’ta sondaj çalışması yapmanın zorluğu, gezegenin sahip olduğu düşük yer çekimi kuvveti. Çoğu sonda, ucunu kazacağı yere bastırmak suretiyle çalışıyor. Kızıl Gezegen'in zayıf yer çekimi ile sondanın tasarımı birleştiğinde söz konusu işlem de zor bir hale geliyor. Ekibin bu soruna cevabı, Darbeli Hızlı Erişim İzotop Sondası (P-RAID) olmuş. P-RAID, sonda ucunu sadece döndürmek yerine otonom bir sistemin kontrolünde çekiçleme eylemini de gerçekleştiriyor. Bu özellikler sayesinde sonda, olabilecek en hafif uç ve en düşük tork ile çalışabiliyor. Günün sonunda diğer sistemlere nazaran çok daha küçük olan P-RAID, daha önceleri açılmış sondaj deliklerinin içine girebilecek hale getirilmiş oluyor.

 

Ekip bir dizi testten sonra sondayı, dip kayadan örnek toplayabilmesi maksadıyla sondaj deliklerinin birinin içinden aşağıya indirmeyi planlıyor. Araştırmacılar bu sayede elde edecekleri radyoaktif izotopları inceleyerek, bölgede buzun ne zaman ve ne şekilde gerilediğini tespit etmeyi umuyorlar.

Ekip lideri Dr. Patrick Harkness, sondanın ileteceği numuneler sayesinde bölgedeki kayanın güneşi en son ne zaman gördüğünün tespit edilebileceğini ve bu sayede buzul çağlarının gidiş gelişiyle ilgili daha sağlıklı bilgiler elde edilebileceğini ifade ediyor. Edinilen bilgiler yardımıyla da iklim modelleri daha doğru biçimde yapılabilecek.