Dolby Vision Hakkında Her Şey

Başka bir başlıkta Dolby Vision hakkında paylaştığım bilgileri buraya taşıyorum ve yeni bilgiler de ekleyerek düzenliyorum...

Dolby Vision, tıpkı HDR10 ve HLG gibi bir yüksek dinamik aralık (HDR) uygulaması.

Vision'ı diğerlerinden ayıran başlıca iki özellik;

1- Dinamik metadata içermesi, yani videonun her sahnesi için farklı parlaklık ve kontrast ayarı olması... TV yayınları için geliştirilmiş HLG'de metadata bulunmazken (bunun taşınmasının sıkıntılı olacağı düşünülmüş), HDR10'da statik metadata vardır (film boyu sabit parlaklık ayarları gibi).

2- Hibrit kodlama olması.

Hibrit kodlama nedir?

Dolby'nin TrueHD ses kodlamasında, bütün donanımlarla uyumluluğu garanti altına alan bir mekanizma vardır: True HD'nin yanına bir de AC3 ses koyarlar, iki akış birlikte iletilir (THD+AC3 formunda). TrueHD desteği olmayan cihaz, AC3 sesi oynatır.

Dolby, HDR konusunda da aynı mantığı ilerletir: Dolby Vision'da, HEVC kodlu bir 4K videoya, temel katman (Base Layer-BL) ve geliştirme katmanı (Enhancement Layer-EL) adında 2 sinyal eklenir.

Temel katman, SDR, HLG, HDR10 veya HDR10+ içeriğin olduğu kısımdır. Dolby Vision desteği olmayan bir sistem, temel katmanı işler.

Geliştirme katmanı (EL), bütün Dolby Vision verilerini içeren kısımdır. Bu verilerin nasıl kullanılacağını Vision çözücüsüne söyleyen metadata bu katmandadır. Metadata sahne bazında değişkendir. Dinamik metadatanın işlenmesi, güncel ve güçlü bir işlemciye muhtaçtır.

Geliştirme katmanındaki verilerin taşınmasını RPU yapar (RPU-Reference picture unit). RPU, cihazdaki Vision çözücüsü ile muhatap olur.

Yani, BL denilen şey "Vision harici içerik", EL denilen şey "Vision'lu içerik", RPU denilen şey de "EL okuyucusu"dur.

Dolby Vision Profilleri

Dolby Vision'da tek ve çift katmanlı profiller vardır. Tek katmanlılarda "geliştirme katmanı-EL" yoktur. Çift katmanlılarda, adı üstünde, iki katman da vardır. 

Bazı Vision profilleri kullanımdan kaldırılmıştır:

Profil 0:BL+EL+RPU, SDR uyumlu (AVC videolarda)

Profil 1:BL+EL+RPU, geri uyumluluk yok (AVC videolarda) 

Profil 2:BL+EL+RPU, SDR uyumlu (8-bit HEVC videolarda) 

Profil 3:BL+EL+RPU, HDR10 uyumlu (8-bit HEVC videolarda)

Profil 6: BL+EL+RPU, HDR10 uyumlu

Kullanıma açık durumdaki tek katmanlı profiller şunlardır:

Profil 5: BL+RPU (BL'deki renk alanı IPTPQc2 olup, SDR ile uyumsuz bir profildir)

Profil 8: BL+RPU, BL içeriği ya HDR10 (Profil 8.1) ya SDR (Profil 8.2) ya da HLG'dir (Profil 8.4) (Profil 8.3 ve 8.5 kullanımdan kaldırılmıştır)

Profil 9: BL+RPU (8-bit AVC videolar için)

Kullanıma açık durumdaki çift katmanlı profiller şunlardır:

Profil 4: Tek akış içinde BL+EL+RPU... BL içeriği SDR'dir

Profil 7: İlk akışta BL, ikinci akışta EL+RPU... BL içeriği HDR10'dur (nadiren HDR 10+)

Profil 7, çift katmanlı (layer) ve çift akışlı (stream) profildir. Bu profil, 4K-bluray disklerde kullanılır:

2160p çözünürlükteki akışta BL (temel katman). BL içeriği HDR10, nadiren HDR10+

1080p çözünürlükteki akışta EL+RPU (geliştirme katmanı + referans resim birimi) 

İkinci bir akış içinde taşınan dinamik metadata, Dolby Vision uyumlu/lisanslı/çözücülü cihazda 2160p çözünürlükteki ana akışla birleştirilir. Cihazda gereken çözücü yoksa bu birleşim gerçekleşmez ve temel katman içeriği oynatılır.

Geliştirme katmanı, eğer 12 bit renk derinliğinde video çıkışı sağlayacak verileri de içeriyorsa ona FEL (full enchancement layer) yani tam geliştirme katmanı denir. İçermiyorsa MEL (minimal) denir.

Yani, bu konudaki tepe noktası DV-FEL'dir.

DV Konusunda Yanlış Yorumlar

YANLIŞ: "BL, EL ve RPU birlikte tek akışta taşınıyorsa tek katman, çift akışta gidiyorsa çift katmandır"

YANLIŞ: "Soluk gözüken uhd blu-rayler 'dual layer' yani iki hevc dosyası"

DOĞRUSU: Katmanlar BL ve EL'dir. BL ve EL varsa çift katman (dual layer), EL yoksa tek katman söz konusudur. BL ve EL'nin aynı akışta taşınıp taşınmaması başka meseledir. Akış başka şey, katman başka şeydir. Akış, diskteki HEVC video dosyalarıdır. Katman ise bu videolara kodlanan HDR sinyalleridir.

YANLIŞ:"Tek katmanlı profillerde sadece HDR olur, çift katmanlarda hem HDR hem SDR olur"

DOĞRUSU: Tek katman sadece temel katmanın (BL) olmasıdır. Bu katmanda SDR de olabilir, HDR10 da olabilir, HLG de olabilir... Çift katmanlarda geliştirme katmanı da (EL) olur ve Dolby kendisine ait olan tekniği, yani asıl Vision'a ait verileri bu katmana koyar. Çift katmanlarda hem HDR hem SDR olabilir evet, ama sadece HDR de olabilir. Profil 7'nin temel katmanı HDR10'dur mesela, SDR söz konusu olamaz.

Dolby Vision Profil Seviyeleri

DV'li bir videoyu MediaInfo programı ile açarsanız, "HDR biçimi" kısmında şu tür ifadeler görürsünüz:

dvhe.04.06, BL+EL+RPU, SDR compatible

dvhe.05.09, BL+RPU

dvhe.07.06, BL+EL+RPU, Blu-ray compatible / SMPTE ST 2086, HDR10 compatible

dvhe.08.09, BL+RPU, Blu-ray compatible / SMPTE ST 2086, HDR10 compatible

dvhe.08.10, BL+RPU, HLG compatible

dvhe.08.12, BL+RPU, HLG compatible

"DVHE", HEVC-tabanlı Dolby Vision kodeği veya Dolby Vision HEVC dosyası demek. Yanındaki ilk iki rakam, Vision profilini belirtiyor, son iki rakam ise seviyeyi.

Vision seviyeleri, maksimum çözünürlük, FPS ve bit oranlarını gruplandırıyor. Bu gruplandırma, "maksimum piksel oranı"na göre şekillenmiş.

Piksel oranı = Yatay piksel sayısı × Dikey piksel sayısı × Kare oranı formulüyle bulunur.

Yani, çözünürlük ile FPS değerinin çarpımı, piksel oranıdır. Görüntüdeki 1 saniyeye düşen piksel sayısıdır (PPS).

01'de maksimum 1280×720 çözünürlükte maksimum 24 FPS, maksimum 50 mbps

02'de 1280×720 çözünürlükte 30 FPS, 50 mbps

03'te 1920×1080 çözünürlükte 24 FPS, 70 mbps

04'te 1920×1080 çözünürlükte 30 FPS, 70 mbps

05'te 1920×1080 çözünürlükte 60 FPS, 70 mbps

06'da 3840×2160 çözünürlükte 24 FPS, 130 mbps

07'de 3840×2160 çözünürlükte 30 FPS, 130 mbps

08'de 3840×2160 çözünürlükte 48 FPS, 130 mbps

09'da 3840×2160 çözünürlükte 60 FPS, 130 mbps

10'da 3840×2160 çözünürlükte 120 FPS, 240 mbps

11'de 7680×4320 çözünürlükte 30 FPS, 240 mbps

12'de 7680×4320 çözünürlükte 60 FPS, 480 mbps

13'de 7680×4320 çözünürlükte 120 FPS, 800 mbps

dvhe.05.07 etiketi için;

dvhe= HEVC kodlanmış video

05= Profil 5

07= Maksimum 3840×2160 çözünürlükte 30 FPS ve 130 megabit/s'yi aşmayan bir akış

dvhe.07.06 etiketi için;

07=Profil 7

06=Maksimum 3840×2160 çözünürlükte 24 FPS, 130 mbps

SoC'lere Verilen Dolby Vision Destekleri

Dolby Vision, tıpkı Widevine L1 gibi, donanımsal bir mesele.

Cihazın çipi (SoC), Dolby Vision sertifika programından geçiyor. Dolby Vision çözücüsü, tıpkı Widevine L1 çözücüsü gibi, ilgili cihaz çipindeki işlemciye entegre ediliyor.

Her çip türü için desteklenen Vision profili ve seviyesi farklı... Örneğin; Profil 7'nin çözücüsü, sadece UHD Bluray oynatıcı cihaz çiplerine sunuluyor. Yani bir 4K TV'nin USB girişine takılan bir diskten oynatmaya kalkacağınız bir 4K-demux/remux diskin o geliştirme katmanındaki verileri TV'niz okuyamaz.

Bu cihaz türlerinden, 4K TV dışında hiçbirini kullanmadığımdan, kişisel yorum-tecrübe ekleyemiyorum.

UHD BLURAY OYNATICI ÇİPLERİ İÇİN

dvhe.07.06

dvhe.07.07

Yani Profil 7 için ya 3840×2160 çözünürlükte 24 FPS, 130 mbps'ye, ya da 3840×2160 çözünürlükte 30 FPS, 130 mbps'ye kadar decode desteği sağlanabiliyor. Diğer profiller için bu tür cihaz çiplerine destek sunulmuyor.

Profil 7: 2160p akışta BL, 1080p akışta EL+RPU (BL'de HDR10 veya HDR10+)

UHD TELEVİZYON ÇİPLERİ İÇİN

dvhe.04.06

dvhe.04.07

dvhe.05.07

Profil 4 için ya 3840×2160 çözünürlükte 24 FPS ve 130 mbps'ye ya da 3840×2160 çözünürlükte 30 FPS, 130 mbps'ye kadar.

Profil 5 için 3840×2160 çözünürlükte 30 FPS, 130 mbps'ye kadar.

Dolby firması, TV'ler için sadece Profil 4 ve 5 desteği verildiğinden bahsetse de, Vision lisansı olan MediaTek MT5806 çipli Philips 4K televizyonum, iPhone 11-13 ile çekilmiş DV-Profil 8 videoları için de Vision bildirimi veriyor. Dolby'nin bilgilendirme broşürü biraz güncellenmeye muhtaç diye düşünüyorum.

Profil 4: BL+EL+RPU (BL'de SDR)

Profil 5: BL+RPU (BL'de IPT renk alanı)

OTT CİHAZI ÇİPLERİ VE MEDYA BİLGİSAYARI (HTPC/Home-theater PC) ÇİPLERİ İÇİN  (Netflix, Amazon Prime, HBOMax gibi 1.sınıf akış servislerine OTT denir. OTT cihazı, bu tür servislerin korumalı içeriklerini yüksek çözünürlüklerde oynatabilen cihazdır)

dvhe.05.09

dvhe.08.09

Profil 5 için 3840×2160 çözünürlükte 60 FPS, 130 mbps'ye kadar 

Profil 8 için 3840×2160 çözünürlükte 60 FPS, 130 mbps'ye kadar 

Profil 5: BL+RPU (BL'de IPT renk alanı)

Profil 8: BL+RPU, BL'de HDR10 (8.1) veya SDR (8.2) veya HLG (8.4) 

FULL HD STB CİHAZ ÇİPLERİ İÇİN (STB-Set Top Box, bizde "TV Box" ve çoğunlukla Android işletim sistemli oldukları için "Android Box" denilen, TV'ye bağlanan medya oynatıcısı cihazlardır. Android ve Linux sistemli uydu alıcıları da birer STB'dir)

dvhe.05.07

dvhe.08.05

Profil 5 için 3840×2160 çözünürlükte 30 FPS, 130 mbps'ye kadar 

Profil 8 için 1920×1080 çözünürlükte 60 FPS, 70 mbps'ye kadar 

Profil 5: BL+RPU (BL'de IPT renk alanı)

Profil 8: BL+RPU, BL'de HDR10 (8.1) veya SDR (8.2) veya HLG (8.4) 

HD STB CİHAZ ÇİPLERİ İÇİN (720p çözünürlüklü STB'ler)

dvhe.09.04

Profil 9 için 1920×1080 çözünürlükte 30 FPS, 70 mbps'ye kadar 

Profil 9: BL+RPU, sadece 8 bit AVC videolarda kullanılabilecek olan profil

Bilgisayarda ve Dolby lisanslı 4K TV'de, Vision testleriyle vakit buldukça ilgileniyorum ama uygun test videoları bulmak kolay olmuyor...

Profil 8.2, Profil 4 ve Profil 7 için test videoları temin edemedim. O yüzden konuyu tamamlayamadım.

Karışık bir konu, işin içine bir sürü şey giriyor...

İnternette birçok HEVC-Dolby Vision test videosu var ama kodek kimliği DVHE/HEV1 veya DVH1/HVC1 olmadıkça, TV'de Vision bildirimi çıkmıyor, yani Vision verileri okunmuyor. Yani hem profil, hem de kodek kimliği uyacak ki test edebileyim... Kodek kimliği "V_MPEGH/ISO/HEVC" veya "36" olanlarda Vision bildirimi olmuyor. Kodek kimliği böyle olan bir Profil-5 test videosunun görüntüsü, TV'de doğru çıkmıyor mesela. Profil-5'in özel bir renk alanı var.

Dvhe = Hev1 tabanlı Dolby Vision

Dvh1 = Hvc1 tabanlı Dolby Vision

HEVC kodlamasında iki kodek kimliği var: Hev1 kodek kimliğinde bütün parametreler HEVC akışın içinde saklanırken, hvc1'de bunlar MP4 taşıyıcının içinde saklanıyor.

HEV1 ve HVC1, her platformda/çözücüde desteklenmiyor. Mesela, Apple QuickTime oynatıcı, sadece hvc1'i destekliyor.

Apple cihazlara yönelik HLS akışlar (HLS bir çevrimiçi akış tekniği) hvc1 kodek kimliğinde olur. Bu akışlardaki HDR videolar ise HDR10, HLG ya da Dolby Vision olabilir (HDR10+ olmaz).

Dolayısıyla, Apple cihazlar için tüm Dolby Vision içeriklerin kodek kimliği de "dvh1" olur. Kullanılan Dolby Vision profili 5, seviyesi de en fazla 7:

https://developer.apple.com/documentation/http_live_streaming/http_live_streaming_hls_authoring_specification_for_apple_devices#2969487

Eksik test videolarını bulabilirsem rehber tamamlanacak

Test videoları için rezerve

-Güncellenecek

Bu yazdıklarım eski bilgisayarları ilgilendirmiyor. Bilgisayarda 2015 ve sonrasına ait bir grafik işlemcisinin olması gerekmektedir. Yani her şeyden evvel, 10 bit renk derinliğinde 4K çözünürlükte HEVC kodlamasını çözebilen bir grafik işlemcisi gerekir. HDR ve Dolby Vision sonraki meseledir.

Bilgisayarda Dolby Vision videoları izlerken problem yaşayan arkadaşlar, şu başlığa da bakabilir:

https://forum.donanimhaber.com/sdr-monitorlu-pc-de-hdr-videolar-icin-microsoft-cozumu--154828135

Dolby Vision'ın kendine özgü "Profil-5"e sahip videolarda yaşanan renk sorununun çözümü, Dolby Vision uzantısını kurarak Filmler-TV uygulamasını kullanmak.

İlk görüntü PotPlayer'daki, ikincisi Filmler-TV uygulamasındaki hali:

Kardeşli biraderli hacılı mesajları okumuyorum...

Selamlar...windows üzerinden dolby vision içerikleri izlemenin bir yolu var mı?

Yukarıda cevabı verilmiş bir soru bu.

True HD sorunu:

Hiçbir TV, çok yüksek bit oranlı TrueHD sesleri oynatamaz normalde.

Donanımsal TrueHD desteği olan Soundbar ya da yazılımsal TrueHD desteği sağlanan bir yöntem şarttır (KODI gibi bir programın kurulacağı bir Android TV Box kullanmak gibi)

TrueHD'ler ikili yapıdadır, THD + AC3 (yeni True HD + eski Dolby Digital) birlikte.

TV'ler ve çözücü kurulmamış cihazlar, düşük bit oranlı ve max 6 kanal olan AC3'ü oynatır, THD'yi oynatamaz.

O indirilen ses TV'de soundbar'sız duyulmuyorsa, THD+AC3'teki AC3 silinmiş demektir.

DTS-HD MA sesler için de durum benzer... Hiçbir TV, çok yüksek bit oranlı DTS-HD MA sesleri çözemez. İçindeki, max 1536 kbps olan standart DTS sesi okur. Yalnız bundaki DTS sesi silemezler. İçtedir çünkü. Ötekinde THD + AC3 yan yana, ayrı ayrıdır.

*******************************

Atmos sorunu:

Atmos, Dolby Digital Plus (EAC3) ya da THD içine eklenebilen bir zenginleştirmedir. Ses kodlaması çözülmeden Atmos'a erişilemez.

Mi Stick 4K gibi cihazlar, Dolby Atmos'u eğer EAC3 içindeyse okur, TrueHD içindeyse okuyamaz. Çünkü donanımsal TrueHD çözücü yoktur bu tür cihazlarda. Ekstra THD çözücüsü olursa/kurulursa Atmos okunabilir. Tabii Atmos lisansı da gerekir.

**********************

Vision sorunu:

O fotoğraftaki video Dolby Vision Profil-5. Uyumsuz her cihazda o şekilde renkler çıkartan profil o.

Mi Stick 4K belki Profil-5'i desteklemiyor ve desteği Profil-8'den ibaret olabilir? Ya da cihazda yapılması gereken bir ayar var? Kullanmadığım için bilemem.

******************************

Bütün 4K-Vision videolar için OLED TV ve Soundbar'ı kullanın. Mi'lere gerek yok.

Maksimum kalite isteniyorsa, o zaman 4K bluray disk oynatıcısı da alınacak. Geliştirme katmanı orda çünkü. HDR'nin en iyisi Dolby Vision, Vision'ın en iyisi de Profil-7 FEL.

Hocam ben de birkaç film ile denedim. Dolby Vision olmasına rağmen TV normal HDR sinyali olarak görüyor. Bunun çözümü nedir? 48OLED708/12, Google TV kullanıyorum. Sadece Amazon Prime ile Dolby Vision ve Dolby Atmos sinyali alabildim.

Kendi indirdiğim HDR10+ veya Dolby Vision için ne yapılabilir? HDR10 gerçekten hayal kırıklığı...

Teşekkürler hocam. Peki uygun formatta Dolby Vision bulamadım diyelim HDR10+ için uygun format gerekli mi? Çünkü birkaç filmde de HDR10+ olduğu hâlde düz HDR sinyali aldım.

Hocam bu verilere göre ben indirirken neye dikkat etmeliyim? Dolby Vision ve mümkünse Atmos için.

Just Player denedim hocam VLC ve Philips oynatıcı ile aynı sonucu verdi Blu-Ray Remux için.

WebRip tarzı olan düşük boyutlu .mkv olan bir filmde tesadüfen HDR10+ sinyali alabildim. Dolby Vision da muhtemelen bu tipte olursa çalışır.

Ancak TV alırken bu kadar dikkat ettiğim bir özelliği kullanmak için bu kadar zahmet gerçekten üzücü. Bunun sebebi video servislerine yönlendirmek midir? Yoksa TV modeline göre fiyattan/lisanstan kaçınma sebepli mi? Örneğin tepe model bir Philips veya LG almış olsaydım da aynı şeyleri mi karşılaşırdık?