Projeksiyon Cihazlarında Çözünürlük

projektör cihazlarında piyasada dev kafa karışıklığı yaratan iki önemli tanım ögesi var...

1- Lümen ve ANSI Lümen tanımları...

2- projektörün doğal (optik/native) çözünürlüğü ile desteklediği çözünürlük tanımları...

bu kafa karışıklığı yaratan tanımlar yüzünden bu konuları iyi bilmeyen müşteriler/alıcılar ya hayal kırıklığı yaşıyorlar ya da basitçe aldatılıp madur oluyorlar...

bu iki tanımın kafa karıştırıcılığını gidermek için çok basitçe açıklamaya çalışayım:

1- lümen - ANSI lümen açıklaması:

lümen bir ışık kaynağından belli bir sürede yayılan ışığın aydınlatma ölçüsüdür, ancak bu ölçümün amacı ve yöntemleri farklıdır, yani aslında projektör cihazlarının ürettiği ışığı ölçmek için kullanılmaması gerekir...
ANSI lümen ise Amerikan Ulusal Standartları Enstitüsünün ölçüm birimidir, ancak standart olarak belirlenmiş ölçüm yöntemleri ve kuralları vardır... ANSI lümen ölçümü eskiden alternatif (ama daha net ve doğru) lümen ölçümü için kullanılırdı, ama 1992 yılında yayınlanan özel bir spesifikasyon belgesiyle özellikle projektör cihazlarının aydınlatma gücü değerlerini belirlemeye ve belgelemeye başlandı...

ancak özellikle ucuz LED lambalı projektörler üreten Çinli merdiven altı tabir edilen çakma firmalar bu lümen ve ANSI lümen ölçü birimlerini kasti olarak (müşteriyi nizami olarak aldatmak için) kullanmaya başladılar...
örnek: kutunun üzerinde büyük puntolarla "1200 lümen" yazarken küçücük bir kenarda daha da minicik bir yazıyla "1200 lümen yaklaşık 300 ANSI lümen eşdeğerindedir!" diye belirttiler ama çoğu alıcı bunu görmedi bile ve bu cihazların güçsüz aydınlatmasını lambanın LED olmasına bağladılar, oysa ilgisi yok...

yani, özetle eski tür lümen birimiyle 1200 lümen aslında projektörlerde yaklaşık 350-400 ANSI lümen değerine denk geliyor...
bu yüzden de, eğer eskiden lambalı 1200 ANSI lümenlik projektör kullanmış olan bir müşteri bu çakma 1200 lümen LED projektör alınca eski cihazındaki parlaklığın 3/1'ini dahi bulamıyor yeni cihazında...

elbette, LG, Infocus, Optoma, Acer, ViewSonic gibi ciddi markalar cihazlarını hep ANSI lümen olarak belirtiyor, ona göre de doğal olarak daha pahalı oluyor...

yani, sonuç olarak asıl önem vermeniz gereken parlaklık birimi: ANSI lümen... sadece lümen yazanları ciddiye almayın...


2- projektörün doğal (optik/native) çözünürlüğü ile desteklediği çözünürlük açıklaması:

eskiden, dünya analog teknolojideyken çözünürlük diye bir şey yoktu, fotoğraflar fotoğraf filmine kaydedilir, filmler film şeritlerine kaydedilirdi, tv yayını "taramalı" dediğimiz scanning yöntemiyle yapılır, evlerdeki crt (katot ışınlı tüplü) tv'ler bu taramalı yayını gösterirdi...
ancak bilgisayarların ve monitörlerin ortaya çıkmasıyla analog çağdan sayısal/dijital çağa geçiş başladı... pc monitörleri tv'lerden farklı bir yöntemle görüntüleri piksel denilen noktacıklarla ekranda gösteriyorlardı... ilerleyen zamanla, bir monitör ekranında ne kadar çok piksel olursa görüntünün de o kadar detaylı ve keskin olacağı görüldü... eski filmli fotoğraf makineleri ve film çekme kameraları sayısal teknolojiye aktarıldılar, eski fotoğraf/film şeridinin yerini sayısal sensörler aldı, bunlarda da durum aynıydı, sensörde ne kadar çok sayıda algılayıcı piksel varsa görüntü o kadar iyi oluyordu...

böylece her türlü sayısal kamerada piksel/megapiksel savaşı başladı, monitörlerde de aynı şekilde, eskiden 14" monitörde 640*480 piksel varken, sonra 15" monitörde 800*600, 1024*768'lere çıktı, bundan sonra da HD teknolojisi piyasaya çıktı, HD (1280*720 veya 1200*800) ve FullHD (1920*1080) ve bu şekilde ilerledi... pc monitörünün yanısıra tv teknolojisi de stüdyo ve naklen yayın kameralarıyla, ve yayın teknolojisiyle ve evdeki tv cihazlarına varıncaya kadar tamamen dijital/sayısal teknolojiye geçti...

şimdi, üstte bahsettiğim pc monitörlerinin piksel sayıları, yani çözünürlükler hep monitörlerin/tv ekranlarının çözünürlükleri, bir de bu "görüntüleme cihazlarının" gösterdiği medyanın (pc harddiskindeki resimlerin, videoların) kendine özgü çözünürlükleri var, mesela benim ilk dijital kameram 3mp fotoğraf çekiyordu, 3mp demek, 3 milyon piksel demektir... 17"'lik 1200*1024 piksellik bir monitörde 1 milyon 228, 800 piksel var, böyle bir monitörde 3 milyon piksellik bir resim nasıl gösterilir?

bunu yapma yöntemine "downscale" yani "aşağıya ölçeklendirme" denir, yani resimdeki 3 milyon piksel, monitördeki 1 milyon 228 bin 800 piksele bölüştürülerek gösterilir... bu "downscale" işleminde hiçbir detay, keskinlik kaybı olmaz... peki, aynı monitörde pc'nin dvd sürücüsüne bir dvd film koyup izlemek istesek görüntü nasıl olur?

standart dvd filmlerinin çözünürlüğü 720*576 pikseldir, yani toplam 414 bin 720 piksel, oysa monitörde 1 milyon 228 bin 800 piksel var, yani 2 kattan daha çok sayıda piksel var... bu durumda monitör "upscale" işlemi yapar, yani "yükseğe/büyüğe ölçeklendirme), bunu da dvd'deki her bir pikseli monitördeki her iki piksele bölüştürerek yapar... bunun sonucu da netlik, detay ve keskinlik kaybıdır...

komik bir benzetme yaparsak, downscale her bir çocuğa 2 şeker vermek gibidir, çocuklar çok sevinir... ama upscale her bir şekeri iki çocuğa bölüştürmek gibidir, çocuklar yarım şeker yemeyi sevmez

sonuç olarak, doğal çözünürlük projektörün lens ve imaj işlemcisine ait bir özelliktir, ama projektörün perdeye yansıttığı görüntünün kaynağı olan videonun çözünürlüğü projektörün çözünürlüğü değildir... doğal çözünürlüğü FullHD (1920*1080) olan bir projektörde 720*576 piksellik bir dvd filmi izlerken projektörün görüntü sistemi "upscale" işlemi yaparak görüntüyü büyütür, yani bir şekeri iki çocuğa bölüştürür, sonuçta görüntü pek hoş olmaz...

tıpkı ilk "lümen - ansilümen" konusu gibi bu çözünürlük konusunu da ucuz projektör üreticileri kötü amaçla kullanıyorlar ve müşteriyi madur ediyorlar...

sonuç olarak, "FHD 1080p destekler" diye belirten ucuz bir LED projektörü o çözünürlükte bir videoyu "upscale" ederek gösterebilir, bu "destekler" tanımı o projektörün doğal çözünürlüğünün FHD 1080p gösterme yeteneğine sahip bir donanım barındırdığını söylemez...